Qua nhiều năm, Trung Quốc đã trở nên nổi tiếng khắp thế giới về văn hóa, thực phẩm, công nghiệp…Và cả những lỗi dịch thuật vui nhộn. “Engrish” có thể đã được sinh ra tại Nhật Bản, nhưng Trung Quốc đã xuất khẩu những bản dịch còn tệ hơn trong nhiều năm nay.
Trừ khi chính phủ Trung Quốc chính thức vượt qua nó. Tuần trước, Tổng cục Quản lý Chất lượng, Thanh tra và Kiểm dịch đã đưa ra một bộ hướng dẫn mới về việc sử dụng tiếng Anh ở những nơi công cộng. Đây có phải là kết thúc của “Engrish?”
Để tìm hiểu, chúng ta hãy xem lịch sử của bản dịch tiếng Anh ở Trung Quốc, và tại sao phải sử dụng hướng dẫn dịch mới của Trung Quốc.
Tóm tắt lịch sử dịch thuật của Trung Quốc
Dịch thuật ở Trung Quốc có một lịch sử lâu đời, đáng kính, bắt đầu từ triều đại nhà Chu vào năm 1100 TCN. Vào thời điểm đó, các dịch giả Trung Quốc là các quan trong triều đình. Mục tiêu của họ là để “thay thế một ngôn ngữ viết bằng ngôn ngữ khác mà không thay đổi ý nghĩa”.
Nhiều thế kỷ sau đó, các dịch giả đã đưa kinh Phật đến Trung Quốc. Vào thế kỷ thứ 7, CE, trong thời nhà Đường, nhà sư nổi tiếng Huyền Trang đã dịch được 1335 tập sách bản thảo Phật giáo.
Sau đó, trong thời nhà Thanh, dịch giả Yan Fu đã đưa những kinh điển kiểu chính trị phương Tây như Tiến hóa và Đạo đức Thomas Henry Huxley và Sự giàu có của Adam Smith đến Trung Quốc. Các tiêu chí của ông là “Trung thành, Thông thạo và Thanh nhã.”
Vậy chuyện gì đã xảy ra? Tại sao hôm nay chúng ta lại có “roasted wheat gluten” thường xuất hiện trên thực đơn là “roasted husband” ?
Tại sao lại có rất nhiều bản dịch hài hước đến từ Trung Quốc ?
Điều này không phải là lỗi của ai. Tiếng Trung và Tiếng Anh là hai ngôn ngữ rất khác nhau. Số lượng khách du lịch nói tiếng Anh ở Trung Quốc đã tăng lên trong hai thập kỷ qua, và điều này cho phép các chủ doanh nghiệp nhỏ có lý do để phục vụ họ.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhỏ không lúc nào cũng có tiền để có các biển hiệu, thực đơn và tài liệu chuyên nghiệp. Các bản dịch bằng máy thường không đầy đủ. Sai lầm sẽ xảy ra, và kết quả rất là vui nhộn. Trang web như Engrish.com giới thiệu những lỗi dịch này. Hình ảnh bị nhiễm virus. (Cũng cần lưu ý rằng trong khi hầu hết các doanh nghiệp phương Tây đều có nguồn tài nguyên tốt hơn, lỗi dịch thuật đều đi theo cả hai cách.)
Trong nhiều năm nay, chính phủ Trung Quốc đã chứng kiến sự phổ biến của những bản dịch lúng túng, khiêu dâm và chỉ là sai – một cách lúng túng mà cần được làm sạch.
Các chiến dịch làm sạch của chính phủ quy mô lớn diễn ra trước Thế vận hội 2008 tại MK và trước World Expo 2010 tại Thượng Hải. Trong cuộc chạy đua đến Thế vận hội, những điểm mốc nổi tiếng của Engrish như “Racist Park” và “Dongda Anus Hospital” được đổi tên thành tên tiếng Anh chính xác và bây giờ được gọi là “Minorities Park” và “Dongda Proctology Hospital”.
Nguyên tắc dịch thuật tiếng Trung Quốc mới
Theo The People’s Daily, các hướng dẫn dịch mới của Trung Quốc được cho là “tẩy xoá những bản dịch kém làm ảnh hưởng đến hình ảnh của đất nước.”
Hướng dẫn áp dụng cho 13 ngành, bao gồm thực phẩm và đồ uống, vận chuyển, giải trí, y khoa và dịch vụ tài chính. Những nỗ lực “làm sạch” trước đây đã tập trung vào các sự kiện lớn, chẳng hạn như Thế vận hội. Nhưng đà thúc đẩy cho các hướng dẫn mới là một cái gì đó vĩnh viễn hơn – Sáng kiến thương mại Một Vành đai. Trung Quốc có rất nhiều cam kết này, và bản dịch kém là một trở ngại.
Nhân dân nhật báo cho rằng
Theo xu hướng toàn cầu hóa của Trung Quốc trong những năm gần đây, các dấu hiệu song ngữ hoặc đa ngôn ngữ đã xuất hiện ở hầu hết các khu vực công của quốc gia. Nhiều nhà ngôn ngữ học về văn cảnh ngôn ngữ của Trung Quốc đã chỉ ra rằng các bản dịch kém đã trở thành một vấn đề lớn cản trở sự phát triển của một xã hội đa ngôn ngữ cũng như dẫn đến các vấn đề xã hội nhất định.
Sự kết thúc của Engrish?
Vì vậy, là kết thúc của Engrish? Và nếu vậy, chúng ta có nên thương tiếc không?
Trong cuộc chạy đua đến World Expo 2010, một số người nghẹn ngào suy nghĩ về tất cả những biển hiệu “Chinglish” đầy màu sắc được thay thế. Ai cũng cần bản dịch chính xác ? Nhưng theo Zhao Huimin, một nhà lãnh đạo trong nỗ lực năm 2010, nói với tờ New York Times: “Mụ
c đích của bảng hiệu là có ích, không phải là gây cười.”
Bạn biết đấy, ông ý hoàn toàn đúng. Mọi người cần có khả năng giao tiếp. Và khi có rào cản ngôn ngữ, bản dịch chính xác là rất quan trọng. Những tiêu chuẩn mới này là một điều tốt, và hy vọng
Ngoài ra, người ta có thể lập luận rằng chính phủ chỉ đơn giản là cố gắng khôi phục lại dịch thuật sang một vị trí chính xác trong lịch sử Trung Quốc.
Tuy nhiên, các hướng dẫn mới không thể lúc nào cũng “xóa sạch” những bản dịch kém. Google Dịch và phần mềm dịch khác ít có uy tín sẽ có khả năng tiếp tục lạm dụng và cung cấp những bản dịch sai.
Và Trung Quốc không phải là nước châu Á duy nhất phải đối mặt với vấn đề cụ thể này. “Engrish” phổ biến nhất trên Engrish.com không phải là từ Nhật Bản hoặc Trung Quốc. Đó là từ Thái Lan, và biên giới NSFW.
Vì vậy, không cần tuyệt vọng. Các lỗi dịch thuật vui nhộn từ tất cả các loại ngôn ngữ có lẽ sẽ ở với chúng ta mãi mãi. Tất nhiên, có thể tôi sai. Trí tuệ nhân tạo có thể dẫn đến tương lai, nơi không có lỗi dịch buồn hoặc lỗi dịch bất kỳ loại nào.